Ο Μικρός Κακός Λύκος είναι το πρώτο βιβλίο του Σταύρου Κυπραίου, μια εικονογραφημένη ιστορία που επιχειρεί να ανατρέψει τα κλασικά παραμυθιακά στερεότυπα και να ανοίξει έναν διάλογο γύρω από τα συναισθήματα των παιδιών. Ο δημιουργός του, με αφετηρία την εμπειρία του ως πατέρας αλλά και τη μακρόχρονη πορεία του στην εικονογράφηση ως μέλος του Faze Design Studio, μιλά για όσα κρύβονται πίσω από τις ταμπέλες που συχνά αποδίδουμε στους άλλους, αναφέρεται στη διαδικασία της συγγραφής και της εικονογράφησης, στις προκλήσεις της δημιουργίας ενός πρώτου βιβλίου, αλλά και στη δύναμη που έχουν τα βιβλία για παιδιά να λειτουργούν ως γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα σε παιδιά και γονείς.
Τι σας ενέπνευσε να γράψετε την ιστορία του Μικρού κακού λύκου και τι ήταν αυτό που θέλατε να διηγηθείτε στα παιδιά–αναγνώστες του βιβλίου σας;
Αυτό που με ενέπνευσε για τον «Μικρό Κακό Λύκο» ήταν η δική μου εμπειρία ως πατέρας και ήθελα μέσα από μία απλή ιστορία να δώσω μια αφορμή για να συζητήσουμε με τους γιούς μου για το συναίσθημα του θυμού και το πώς, αν σκάψουμε λίγο πιο βαθιά, βρίσκουμε από κάτω του πολλά άλλα συναισθήματα. Να τους δώσω να καταλάβουν ότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και πρέπει να τα ακούμε και να τα κατανοούμε.
Γιατί παρουσιάζετε τον λύκο διαφορετικά από ό,τι στα κλασικά παραμύθια; Τι θέλατε να πετύχετε με την αντιστροφή του συγκεκριμένου στερεότυπου;
Όπως συμβαίνει στα περισσότερα παραμύθια, έτσι και στη ζωή συχνά φοράμε στους ανθρώπους κάποιους τίτλους και τους δεσμεύουμε να δρουν μέσα από αυτούς. Ήθελα να πάρω τον πιο χαρακτηριστικό «κακό» χαρακτήρα των κλασικών παραμυθιών, τον λύκο, και να τον αντιστρέψω για να δείξω ότι πολλές φορές κάτω από την επιφάνεια κρύβονται πολυεπίπεδα συναισθήματα και ιστορίες. Δεν πρέπει να μένουμε στην επιφάνεια, είτε πρόκειται για τους ήρωες των παραμυθιών είτε για τους ανθρώπους γύρω μας στην πραγματική ζωή.
Ο Μικρός κακός λύκος είναι το πρώτο βιβλίο που γράφετε, αλλά αν δεν κάνω λάθος δεν είναι και το πρώτο που εικονογραφείτε. Θέλετε να μας πείτε κάποια πράγματα για τη διαδικασία της δημιουργίας και τι θεωρείτε πιο εύκολο, την εικονογράφηση ενός κειμένου που έχετε γράψει εσείς ή το κείμενο που έχει γράψει κάποιος άλλος, όπως πχ στην περίπτωση του βιβλίου του Θεόδωρου Παπακώστα;
Νομίζω ότι και οι δύο διαδικασίες έχουν τις δικές τους προκλήσεις. Όταν εικονογραφείς κάτι δικό σου, έχεις την απόλυτη ελευθερία, αλλά και την τάση να κρίνεις τον εαυτό σου πολύ πιο αυστηρά. Από την άλλη, όταν εικονογραφείς το κείμενο κάποιου άλλου, έχεις έναν πιο σαφή ρόλο: υπηρετείς το όραμά του και αυτό σου δίνει μια αίσθηση ασφάλειας και συγκεκριμένων ορίων. Συνολικά, λοιπόν, είναι διαφορετικά είδη πρόκλησης: το να έχεις πλήρη έλεγχο είναι πιο ελεύθερο, αλλά και λίγο πιο χαοτικό, ενώ όταν δουλεύεις πάνω σε ένα έτοιμο κείμενο, ξέρεις πιο καθαρά τι πρέπει να πετύχεις. Επίσης όταν βρίσκεσαι μόνος σου σε όλη τη διαδικασία, τόσο στη συγγραφή όσο και στην εικονογράφηση, σου λείπει αυτή η αλληλεπίδραση και η ανατροφοδότηση που έχεις όταν συνεργάζεσαι με έναν άλλον συγγραφέα. Όταν δουλεύεις πάνω σε κείμενο κάποιου άλλου πόσο μάλλον με έναν τόσο υπέροχο, και ταλαντούχο άνθρωπο όπως ο Θόδωρος που ανέφερες στο παράδειγμα, παίρνεις πίσω σχόλια, ιδέες και μια διαφορετική οπτική, κάτι που μπορεί να φωτίσει πλευρές που δεν είχες σκεφτεί. Αυτή η αλληλεπίδραση έχει τη δική της αξία και σε βοηθά να μην νιώθεις ότι πλέεις μόνος σου.
Πιστεύετε ότι τα παιδικά βιβλία μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν δύσκολα συναισθήματα και αν ναι, με ποιον τρόπο επιτυγχάνεται αυτό;
Τα παιδικά εικονογραφημένα βιβλία έχουν έναν υπέροχο τρόπο να κάνουν ακριβώς αυτό! Μέσα από απλές ιστορίες, χρώματα και χαρακτήρες, βοηθούν τα παιδιά να αναγνωρίσουν και να ονομάσουν τα συναισθήματά τους. Μέσα από μια ασφαλή, φανταστική αφήγηση, τα παιδιά βλέπουν τους ήρωες να βιώνουν διάφορα συναισθήματα και να τα διαχειρίζονται, κι έτσι νιώθουν ότι δεν είναι μόνοι τους σε αυτό. Επομένως, τα βιβλία γίνονται ένα εργαλείο για να κατανοούν και να μιλούν για αυτά τα δύσκολα συναισθήματα με έναν πιο απλό και προσιτό τρόπο.
Πόσο εύκολα περνάς από την εικονογράφηση για διαφήμιση – που κατά κύριο λόγο απευθύνεται σε ενήλικο κοινό – στην εικονογράφηση για ένα βιβλίο που θα διαβαστεί από παιδιά;
Στην ουσία, τόσο στην εικονογράφηση για διαφήμιση όσο και στην εικονογράφηση ενός παιδικού βιβλίου, πάντα προσπαθείς να αγγίξεις ένα κομμάτι του συναισθήματος και να προσπαθείς να μπαίνεις στη θέση αυτού που απευθύνεσαι για να περάσεις το μήνυμα που θες βάσει των προσλαμβανουσών που πιστεύεις ότι έχει ο λήπτης του μηνύματος. Στη διαφήμιση απευθύνεσαι σε ενήλικες, αλλά στην πραγματικότητα απευθύνεσαι στο πιο παιδικό, συναισθηματικό κομμάτι τους. Όταν φτιάχνεις ένα παιδικό βιβλίο, απευθύνεσαι άμεσα στα παιδιά, αλλά και έμμεσα στους γονείς που θα τους το διαβάσουν. Ήθελα, λοιπόν, ο ‘Μικρός Κακός Λύκος’ να είναι ένα βιβλίο που θα προσφέρει μικρούς θησαυρούς και στους δύο: και στο παιδί που θα ακούσει την ιστορία, και στον γονιό που θα τη διαβάσει. Με άλλα λόγια, η μετάβαση δεν είναι τόσο δύσκολη, γιατί και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε στην καρδιά, είτε αυτός που ακούει είναι παιδί, είτε είναι ο ενήλικος που κρύβει ένα παιδί μέσα του.
Υπάρχουν εικονογράφοι βιβλίων για παιδιά που αγαπάτε τη δουλειά τους κι αντίστοιχα, ποιων συγγραφέων παιδικής λογοτεχνίας τα βιβλία ξεχωρίζετε και για ποιους λόγους;
Αγαπώ ιδιαίτερα το στυλ του Κώστα Θεοχάρη στον ελληνικό χώρο, ενώ στο διεθνές πεδίο θαυμάζω ιδιαίτερα τους Oliver Jeffers, τον Jon Bond, την Gosia Herba, τον Benji Davies και την Marta Altés. Η ικανότητά τους να συνδυάζουν συγγραφή και εικονογράφηση είναι πραγματικά ξεχωριστή. Από τους Έλληνες συγγραφείς αν και δεν είναι αμιγώς παιδική λογοτεχνία τα έργα του, εκτιμώ ιδιαίτερα τον Θεόδωρο Παπακώστα, ο οποίος καταφέρνει να απλοποιεί την επιστήμη της αρχαιολογίας με γλυκύτητα και φιλικότητα προς τα παιδιά, καθιστώντας το θέμα προσιτό και μαγευτικό. Επίσης, θαυμάζω πολύ τον Davide Cali, ιδιαίτερα για το «Βιβλιοθήκη του Οράτιου», που προκαλεί νοσταλγία και ζεστασιά σε συνδυασμό με την υπέροχη εικονογράφηση του Sébastien Pelon. Από τη Marta Altés ξεχωρίζω τα «Πέντε λεπτάκια ακόμα» και «Είμαι ένας καλλιτέχνης», που καταφέρνουν να κάνουν τα παιδιά μου να κλαινε από τα γέλια και ταυτόχρονα εμένα να δακρίζω από συγκίνηση. Τέλος, ένα πολύ αγαπημένο βιβλίο από την Ελλάδα είναι το «Ωχ Χταπόδι Λάθος Πόδι» του Αντώνη Παπαθεοδούλου σε εικονογράφηση Πέτρου Μπουλούμνπαση, ένα εξαιρετικό έργο που έχω ξεχωρίσει.
To βιβλίο του Σταύρου Κυπραίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key Books.
