Τον γνωρίσαμε μέσα από το Ανάποδα, το πρώτο του εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά, που κυκλοφόρησε το 2014 από τις εκδόσεις Ίκαρος και βραβεύτηκε από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου – IBBY και από τότε δεν έχει σταματήσει να μας δίνει μοναδικές ιστορίες. Ο Μέλιος και η Μελανή, οι πρωταγωνιστές του Ανάποδα και του Απέναντι είναι ανάμεσα στους πιο αγαπημένους μας ήρωες, μαζί με τον ξεχασιάρη εφευρέτη Μάξιμο Φλου, αλλά και τον Τίγρη και τον τρομερό πειρατή Σιντορέ-Ντορεσί. Ο Θοδωρής Παπαϊωάννου, δάσκαλος και συγγραφέας μιλάει στην Κόκκινη Αλεπού για τα βιβλία του, τη Σιλουανή – το πρώτο του βιβλίο για μεγαλύτερα παιδιά, τις μουσικές που συνοδεύουν συνήθως τις ιστορίες του και τη σχέση λογοτεχνίας και σχολείου.
Από τα θεατρικά έργα για παιδιά, στα picture books κι από εκεί σε ένα βιβλίο για νεαρούς αναγνώστες και πίσω σε ένα ακόμα εικονογραφημένο. Πώς ξεκίνησε το ταξίδι σας στο παιδικό βιβλίο, τι σας εμπνέει, τι σας δυσκολεύει και τι σας κρατάει εδώ;
Το ταξίδι ξεκίνησε από ιστορίες και μικρά θεατρικά που έγραφα είτε μόνος είτε μαζί με τα παιδιά στο σχολείο. Από τα παιδιά ήρθε η έμπνευση από την έμπνευση η γραφή. Από τη γραφή στα βιβλία ήταν το τελευταίο, λίγο δύσκολο στην αρχή, αλλά το πιο όμορφο ταξίδι. Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή κάτι που με δυσκολεύει. Ίσα-ίσα υπάρχουν πολλά που με κρατάνε. Οι συναντήσεις με τα παιδιά, οι παρουσιάσεις, οι γνωριμίες με ωραίους ανθρώπους που κάποιοι απ’ αυτούς έγιναν φίλοι. Όπως συνέβη πρόσφατα στην Κύπρο.
Έχετε καταπιαστεί με διάφορες φόρμες κειμένων, άλλες για παιδιά προσχολικής ηλικίας, άλλες για πιο μεγάλα, ακόμα και θεατρικά κείμενα. Τι σας αρέσει όμως πιο πολύ; Ξεχωρίζετε κάποιο είδος λογοτεχνίας που να σας βγαίνει πιο εύκολα; Υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να δοκιμάσετε;
Μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιο είδος. Δεν νομίζω πως κάποιο «βγαίνει» πιο εύκολα από κάποιο άλλο. Ένα κείμενο μικρής φόρμας μπορεί να πάρει μήνες ίσως και χρόνια. Άλλο, να κατέβει τόσο γρήγορα από το μυαλό στο χαρτί που κι εσύ ο ίδιος δεν το πιστεύεις. Αυτό που θεωρώ ως πιο σημαντικό σ’ ένα κείμενο που είναι η αφαίρεση, είναι μάλλον το μόνο που με δυσκολεύει. Δύσκολη πράξη η «αφαίρεση».
Θα ήθελα να μιλήσουμε για τη Σιλουανή, το πρώτο σας βιβλίο για πιο μεγάλα παιδιά. Πώς αρχίσατε να γράφετε την ιστορία της, τι σας ενέπνευσε και τι ήταν αυτό που σας έσπρωξε να γράψετε ένα βιβλίο για πιο μεγάλα παιδιά που διαβάζεται άνετα ακόμα και από ενήλικες;
Η αγαπημένη μου Σιλουανή που είναι πρόσωπο πραγματικό και πρώην μαθήτριά μου ήταν η αρχική έμπνευση. Την είχα στην Ε’ και Στ’ τάξη του Δημοτικού. Μέσα από ένα γράμμα της την τελευταία μέρα της στο σχολείο γεννήθηκαν οι πρώτες λέξεις και εικόνες. Το κύριο ερώτημα ήταν «τι είναι αυτό που μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές σε παιδιά αυτής της ηλικίας». Ακολούθησαν βόλτες στο αγαπημένο μου βουνό, έρευνα, συναντήσεις με φίλους και ατέλειωτες ώρες γραφής. Φαίνεται όμως τελικά, πως ένα από αυτά που μπορεί να μας αλλάξει – η φύση – συγκινεί ακόμα και τους ενήλικες. Αυτό είναι μια ευχάριστη έκπληξη για μένα.
Πώς γεννιούνται όλοι αυτοί οι χαρακτήρες των βιβλίων σας; Ο Μέλιος, η Μελανή, η Σιλουανή, ο Τίγρης, ο Μάξιμος Φλου; Πώς έρχονται και σας βρίσκουν;
Συνήθως έρχονται εκεί που δεν το περιμένεις. Πάντως αν παρατηρείς γύρω σου, αν δίνεις προσοχή σ’ αυτά που λένε τα παιδιά, αν διαβάζεις βιβλία, να είσαι έτοιμος να τους συναντήσεις. Ο Μέλιος για παράδειγμα ήρθε να με βρει μια ανοιξιάτικη μέρα στη φύση εκεί που ξεκουραζόμουν σε μια πέτρα. Μόνο που ήταν… ανάποδα. Θα μπορούσαμε να μην συναντηθούμε ποτέ αν δεν κοίταζα κάτω στο χώμα. Άλλες φορές τους κουβαλάς καιρό μαζί σου, αλλά δεν το ξέρεις. Ο Μάξιμος Φλου ας πούμε μου μοιάζει αρκετά καθώς, κλειδιά κι ένα σωρό μικροπράγματα της καθημερινότητας που συνήθως έχουμε μαζί μας, τα χάνω συνεχώς. Αυτό που προσπαθώ να μην χάνω είναι ο χρόνος που αφιερώνω σ’ αυτά – απολεσθέντα ή μη. Προσπαθώ τον χρόνο μου να τον αφιερώνω στους ανθρώπους που αγαπώ.
Τι ρόλο παίζει η μουσική στα έργα σας; Πώς συνδυάζετε αυτές τις δύο μορφές τέχνης;
Η μουσική είναι η «ανάσα» μου στην καθημερινότητα. Με βοηθά να χαλαρώσω και να σκεφτώ και πολλές φορές με βοηθάει να ντύσω μια ιστορία ή γεννάει η ίδια μια ιστορία. Πραγματικά δεν ξέρω αν ήμουν ο ίδιος χωρίς αυτήν, είτε ως ακροατής είτε ως ερασιτέχνης μουσικός.
Πώς είναι τα πράγματα στην εκπαίδευση σήμερα; Υπάρχει χώρος στο σχολείο για τη λογοτεχνία;
Πιστεύω πως το σχολείο θα μπορούσε να είναι πολύ καλύτερος φίλος της λογοτεχνίας. Σπρώχνουν τα Μαθηματικά από δω, Γεωγραφίες, Γλώσσες κι Ιστορίες από κει, τη στριμώχνουν τη λογοτεχνία. Άρα πρέπει εσύ να βρεις το χώρο ή να τον δημιουργήσεις. Κι όταν τον δημιουργήσεις πρέπει να φροντίσεις να είναι αρκετός και να έχει διάρκεια. Να μην είναι ένα σπίτι στενόχωρο και προσωρινό. Να είναι γεμάτο βιβλία με μόνο στόχο τη χαρά της ανάγνωσης.
Στη συνέντευξή της εδώ στην Κόκκινη Αλεπού η κ. Άλκη Ζέη μας είχε πει πως ο μόνος που μπορεί να κάνει κάτι και να δώσει στα παιδιά τα «εργαλεία» για να αγαπήσουν τη λογοτεχνία είναι ο δάσκαλος, κι όχι τόσο ο γονιός. Εσείς που είστε και δάσκαλος και γονιός αλλά και συγγραφέας, τι πιστεύετε; Έχει μεγαλύτερη «δύναμη» το σχολείο από το σπίτι;
Αυτό το έχω δει στα Νηπιαγωγεία. Εκεί πραγματικά συμβαίνει. Ο δάσκαλος έχει τη δύναμη και τα «εργαλεία», αλλά την ίδια δύναμη έχει και η οικογένεια. Κατά τη γνώμη μου, ο συνδυασμός ή αλλιώς η ένωση των δυνάμεων σχολείου και σπιτιού είναι που θα καταφέρει ν’ αγαπήσουν τα παιδιά τη λογοτεχνία.
Τα βιβλία του:
Από μέσα μου…, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Σιλουανή, Ίκαρος
Το βρήκα!, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Απέναντι, Ίκαρος
Ο πειρατής Σιντόρε – Ντορεσί, Fagotto
Ανάποδα, Ίκαρος, Βραβείου Κύκλου-IBBY
Ο έκτος κύκλος, θεατρικό έργο, Μορφωτική Εστία Καλαμαριάς
Το ποτάμι που θύμωσε, θεατρικό -οικολογικό παραμύθι
Μια Κυριακή στο δάσος, θεατρικό έργο οικολογικού περιεχομένου
Το μήνυμα του πελαργού, οικολογικό έμμετρο παραμύθι που εκδόθηκε από το ΚΠΕ Έδεσσας
