Τον τελευταίο μήνα έχω την τύχη να περνάω αρκετές από τις ημέρες της εβδομάδας μέσα σε μια παιδική βιβλιοθήκη. Kάθομαι συνήθως στα γραφεία με τους υπολογιστές, σχετικά μακριά από την καρδιά της βιβλιοθήκης, εκεί που υπάρχει δράση. Από ένα μικρό ηχειάκι ακούγεται Χατζηδάκις και η ομάδα παιδιών που βρίσκεται σήμερα στον χώρο για το πρόγραμμα της Καλοκαιρινής Εκστρατείας Ανάγνωσης που οργανώνει η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας και συμμετέχει η βιβλιοθήκη, είναι ήδη στο πάτωμα, δημιουργώντας.
Συνήθως η βιβλιοθήκη είναι πιο ήσυχη. Έρχονται παιδιά και δανείζονται βιβλία, κάθονται για λίγο στα ξύλινα καναπεδάκια με τα αναπαυτικά μαξιλάρια, ξεφυλλίζουν τα βιβλία τους και φεύγουν μετά από λίγο. Σήμερα δεν είναι μια συνηθισμένη μέρα. Είναι μια από αυτές που ο χώρος γεμίζει παιδιά. Είναι σαν να βρίσκεσαι μέσα σε ένα πολύβουο μελίσσι και ο κανόνας “ησυχία” που συνήθως βλέπεις γραμμένος έξω από τις βιβλιοθήκες πάει περίπατο. Είναι όμως μια δημιουργική “φασαρία”, καθώς τα παιδιά μιλάνε μεταξύ τους, συζητούν, συνεργάζονται, ανταλλάσσουν ιδέες και βοηθούν το ένα το άλλο ώστε να ολοκληρώσουν τα πρότζεκτ που τους έχουν ανατεθεί. Παράλληλα, όμως, ακούν, συγκεντρώνονται, μαθαίνουν.
Το βρίσκω μαγικό όλο αυτό που συμβαίνει, πώς μια βιβλιοθήκη γίνεται πόλος έλξης τόσων παιδιών διαφορετικών ηλικιών εν μέσω καλοκαιριού, και πώς όλα αυτά τα παιδιά, τα περισσότερα από τα οποία πλέον γνωρίζω με τα μικρά τους ονόματα, έρχονται εδώ αναζητώντας να περάσουν όμορφα και δημιουργικά τον χρόνο τους, αν και θα μπορούσαν να κάνουν ό,τι άλλο θέλουν.
Ως παιδί δεν είχα την τύχη – όπως δυστυχώς και πολλοί από εμάς της δική μου γενιάς – να μεγαλώσω με μια παιδική ή έστω γενική βιβλιοθήκη στη γειτονιά του. Τον τελευταίο μήνα του φετινού καλοκαιριού έμαθα από πρώτο χέρι τι σημαίνει για τα παιδιά η ύπαρξη μιας τέτοιας στην περιοχη που ζούν. Δεν αποτελεί, φαντάζομαι, μόνο η βιβλιοθήκη που έτυχε να βρίσκεται κοντά μου, την περίοδο των διακοπών μου, πόλο έλξης παιδιών. Γνωρίζω δεκάδες δημόσιες παιδικές βιβλιοθήκες ανά την Ελλάδα που κάνουν φανταστικό έργο. Κάποιες τις παρακολουθώ ανελλιπώς μέσω των κοινωνικών δικτύων, βλέπω και διαβάζω τα νέα τους, χαζεύω τις φωτογραφίες που ανεβάζουν και κάθε φορά η καρδιά μου γεμίζει χαρά, γιατί αντιλαμβάνομαι πως εκεί μέσα συντελούνται θαύματα.
Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το Παράρτημα Τριφυλίας της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Καλαμάτας στα Φιλιατρά, που αποτέλεσε για αυτά τα παιδιά, ντόπια και παραθεριστές, ένα σταθερό σήμειο σχεδόν καθημερινής συνάντησης. Δεν ξέρω αν αντιλαμβάνονται την τεράστια τύχη να έχουν δικό τους έναν τέτοιο χώρο, τόσο ζεστό, τόσο φιλόξενο και όμορφα φτιαγμένο και φροντισμένο, έναν χώρο γεμάτο βιβλία για όλες τις ηλικίες, επιτραπέζια παιχνίδια, παζλ, μέχρι και μικρά μουσικά όργανα. Εγώ πάντως ζήλεψα, αλλά κυρίως συγκινήθηκα και ίσως προς το τέλος να ένιωσα και λίγο κομμάτι όλου αυτού.
Το πιο ωραίο καλοκαίρι το πέρασα, λοιπόν, σε μια παιδική βιβλιοθήκη, κι ας δούλευα όλες τις φορές που πήγα εκεί. Με το ένα μάτι στα κείμενα για την Κόκκινη Αλεπού και το άλλο να παρακολουθεί τα παιδιά – ανάμεσα σε αυτά και το δικό μου – που κρέμονταν από τα χείλη της υπεύθυνης της βιβλιοθήκης, κ. Γαρυφαλιάς Τεριζάκη. Είναι δύσκολο πράγμα να κεντρίσεις το ενδιαφέρον τους, ειδικά μέσα στο κατακαλόκαιρο, όταν τα σχολεία είναι κλειστά και οι υποχρεώσεις τους μηδαμινές. Η θάλασσα, οι φίλοι και το παιχνίδι είναι μεγάλες ξελογιάστρες και απολύτως δικαιολογημένα. Κι όμως, αυτά τα παιδιά έρχονται κάθε φορά που “τρέχει” το πρόγραμμά τους εδώ. Μπαίνουν μέσα, καλημερίζουν ευγενικά, άλλα μέχρι να ξεκινήσει η δράση της ημέρας παίζουν UNO, άλλα διαβάζουν σε μια γωνία, άλλα συζητούν μεταξύ τους. Εδώ, μέσα σε έναν μήνα, δημιουργήθηκαν φιλίες – που ελπίζουμε να κρατήσουν και τον χειμώνα – δημιουργήθηκαν ομάδες που δούλεψαν μαζί αρμονικά και ας μην ήξερε το ένα παιδί το άλλο εξ αρχής και μπήκε ο σπόρος για τη δημιουργία μιας όμορφης σχέσης με το βιβλίο ως μέσο ψυχαγωγίας και με τη βιβλιοθήκη ως καταφύγιο, μια σχέση που είμαι σίγουρη ότι θα τα συντροφεύσει σε όλη τους τη ζωή.
Διαβάζω ένα άρθρο που έγραψε η κ. Ειρήνη Βοκοτοπούλου, κοινωνιολόγος που εργάζεται από το 1988 για την προώθηση της ανάγνωσης στις παιδικές ηλικίες, στην εφημερίδα Το Βήμα, με αφορμή τον θάνατο, το 2021, της Έλγκας Καββαδία, της βασικής συνεργάτιδας της Γαλλίδας Αννετ Σλουμπερζέ, που δημιούργησε το Δίκτυο Παιδικών Βιβλιοθηκών. Στο άρθρο αυτό, μεταξυ άλλων, αναφέρεται και στα συναισθήματα των παιδιών που είχαν την τύχη να βρεθούν σε μια από τις 22 αυτές παιδικές βιβλιοθήκες που δημιουργήθηκαν στην ελληνική επαρχία τη δεκαετία του ’80, κάποιοι από αυτούς διακεκριμένοι πλέον συγγραφείς. Θέλω να ελπιζω ότι σε λίγα χρόνια από τώρα, τα παιδιά που συνάντησα φέτος το καλοκαίρι στη βιβλιοθήκη των Φιλιατρών θα μεγαλώσουν και θα μπορούν να πουν πως κάποτε μια βιβλιοθήκη καθόρισε τη ζωή τους ως ενήλικες, ως αναγνώστες, ως πολίτες, όπως ακριβώς είπε το ίδιο είπε και ο πρέσβης της Δανίας, Klavs A. Holm όταν άνοιξε τις εργασίες του The Nordic Paradigm στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το 2018, αλλά και ο Διευθυντής των εκδόσεων του Museum of Modert Art στη Νέα Υόρκη, Chris Hudson, ο οποίος σε συνέντευξή του στην Κόκκινη Αλεπού είχε αναφέρει πόσο βοήθησαν οι βιβλιοθήκες και η ελεύθερη επιλογή ανάγνωσης τη μετέπειτα επαγγελματική του πορεία αλλά και την ανάπτυξη της αναγνωστικής του ταυτότητας.
Ο Αύγουστος μετράει τις τελευταίες του ημέρες κι εγώ φεύγω από εδώ με τις καλύτερες καλοκαιρινές αναμνήσεις.
Εις το επανιδείν, αγαπημένη μου βιβλιοθήκη.
*Θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς την κ. Γαρυφαλιά Τεριζάλη, υπεύθυνη της Παιδικής Βιβλιοθήκης Φιλιατρών – Παράρτημα Τριφυλίας Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Καλαμάτας για τη φιλοξενία και τη δυνατότητα που μου έδωσε να τρυπώσω για έναν ολόκληρο μήνα στο πιο μαγικό μέρος ολόκληρης της Μεσσηνίας.
