Συγγραφέας: Άννα Πεσσόα
Εικονογράφος: Μανταλένα Ματόζο
Μετάφραση: Ελένη Βλάχου
Εκδόσεις: Carnivorninos
Χρονιά έκδοσης: 2024
Ηλικίες: 3+, 5+
Κάθε πράγμα έχει τ’ όνομά του κι αφού στον κόσμο μας και στο μυαλό μας υπάρχουν πολλά πράγματα, υπάρχουν και πολλές λέξεις. Η Άννα Πεσσόα φτιάχνει ένα βιβλίο για τις λέξεις που ορίζουν, περιγράφουν, ταξινομούν, μιλάνε για τον πλούτο και την ομορφιά του κόσμου, συνδυάζονται μεταξύ τους, μας βοηθούν να ανακαλούμε πράγματα στη μνήμη μας, ονοματίζουν τις έννοιες, το φανταστικό, ό,τι υπάρχει και ό,τι δεν υπάρχει.
Δίπλα στις πλούσιες εικόνες των πάμπολων πραγμάτων, ζωγραφισμένων με έντονα χρώματα και απλές φόρμες, μας δίνονται οι πολλές ιδιότητες και δυνατότητες των λέξεων: οι λέξεις θέλουν τα ρήματά τους για να πουν κάθε φορά κάτι άλλο. Υπάρχουν λέξεις για πράγματα που έχουν μέσα τους άλλα πράγματα, π.χ. το συρτάρι. Μια λέξη μπορεί να ονοματίζει τα υποσύνολα ενός συνόλου, π.χ. η λέξη καρέκλα, αλλά πόσων ειδών καρέκλες υπάρχουν ή πόσα πράγματα μπορούν να συνταχθούν με το ίδιο ρήμα; Πόσα πράγματα «πέφτουν» ή «πετάνε»; Κάποια πράγματα έχουν το ίδιο όνομα αλλά είναι διαφορετικά, π.χ. η λέξη «βούρτσα» πόσα είδη βούρτσας περιγράφει;
Όσα υπάρχουν γύρω μας, όσα βλέπουμε και όσα δε βλέπουμε, όσα αισθανόμαστε και όσα αγγίζουμε, όσα σκεφτόμαστε και όσα φανταζόμαστε δημιουργούνται και ανακαλούνται στο μυαλό μας από τις λέξεις. Η Πεσσόα μιλάει στα παιδιά για τις λέξεις με παραδείγματα. Τους δίνει για παράδειγμα «το τριαντάφυλλο» για να τα βοηθήσει να καταλάβουν τη λειτουργία των λέξεων και τον τρόπο που συνδυάζουν τη γενική ιδέα με την εμπειρία, π.χ. αν πούμε τη λέξη «τριαντάφυλλο» χωρίς να βλέπουμε το ίδιο το λουλούδι, πόσα χρώματά του μπορούμε να σκεφτούμε, πόσα είδη του υπάρχουν, ποιες αναμνήσεις μας φέρνει στο νου η ίδια η λέξη;
Η Πεσσόα δε διστάζει να προχωρήσει κι άλλο παραβάλλοντας την εικόνα του τριαντάφυλλου και τη λέξη «τριαντάφυλλο» με το πραγματικό αντικείμενο – το φυσικό τριαντάφυλλο – καλώντας τα παιδιά σ’ ένα διανοητικό παιχνίδι, όπου θα πρέπει να καταλάβουν τη διαφορά της υποκειμενικής του εικόνας από το πραγματικό λουλούδι (τι είναι για το καθέναν μας το τριαντάφυλλο; Μια εικόνα; Μια ανάμνηση; Μια μυρωδιά; Ένα δώρο; Μήπως ένα όνομα;). Κι εδώ μας δίνει δύο παραδείγματα: αυτό για την ουσία των πραγμάτων έτσι όπως την έβλεπε η Γερτρούδη Στάιν, το τριαντάφυλλο είναι ένα τριαντάφυλλο – δεν χρειάζεται άλλη εξήγηση, και πώς η εικόνα του τριαντάφυλλου δεν είναι ένα πραγματικό τριαντάφυλλο, όπως συμβαίνει με την πίπα στο έργο του Ρενέ Μαγκρίτ «Αυτό δεν είναι μια πίπα».
Σαν να απλώνει τις κάρτες ενός παιχνιδιού με κάρτες λέξεων προσκαλεί τα παιδιά σ’ ένα παιχνίδι ποίησης (οι διαφορετικοί συνδυασμοί των ίδιων λέξεων, οι αντικαταστάσεις και οι προσθήκες λέξεων φτιάχνουν σουρεαλιστικές προτάσεις άλλες φορές αστείες άλλες ποιητικές) και φιλοσοφίας (πώς μπορείς να παίξεις με τα γράμματα του ονόματός σου; το όνομά σου είσαι εσύ ή μήπως εσύ είσαι το όνομά σου;) δείχνοντάς τους τις ατέλειωτες διαδρομές που μπορούν να σχεδιάσουν οι λέξεις, την ποίηση και την ομορφιά της γλώσσας που δεν έχει τέλος.
Το βιβλίο περιλήφθηκε στη λίστα “THE 2024 BRAW AMAZING BOOKSHELF” με τα 100 καλύτερα εικονογραφημένα βιβλία παγκοσμίως της Διεθνούς Εκθεσης Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η Μανταλένα Ματόζο δεν είναι μόνο εικονογράφος αλλά και ένα από τα ιδρυτικά μέλη του σπουδαίου πορτογαλικού εκδοτικού οίκου Planeta Tangerina.
