Είναι μια από τις πιο συχνές ερωτήσεις που καλούμαστε να απαντήσουμε εδώ στην Κόκκινη Αλεπού και ίσως μια από τις πιο δύσκολες, μιας και πώς να προτείνεις βιβλία που θα μπορούσε να διαβάσει κάποιος μετά τον Χάρι Πότερ; Καλώς ή κακώς, όσα παιδιά μαγεύτηκαν από τις ιστορίες και τις περιπέτειες του Χάρι και των φίλων του, δύσκολα βρήκαν γρήγορα κάποια άλλη σειρά ή μεμονομένο τίτλο για να συνεχίσουν την ανάγνωση.
Και η κατάσταση δυσκολεύει ακόμα περισσότερο, γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τόσοι τιτλοι διαθέσιμοι όσοι, για παράδειγμα, στην αγγλόφωνη αγορά. Θα προσπαθήσουμε όμως να δώσουμε μερικές ιδέες για το τι μπορεί να ακολουθήσει μετά τον Χάρι Πότερ και τα επτά βιβλία του. Υπολογίζουμε πως ως τα 11 ένα παιδί θα έχει σίγουρα διαβάσει την περίφημη σειρά της JK Rowling, οπότε τα βιβλία που θα βρείτε παρακατω είνια σίγουρα για παιδιά από 11 ετών και πάνω και για έφηβους.
Η πρώτη πρόταση παίζει στα ίσα τον μικρό μάγο και την παρέα του Χόγκουαρτς. Ο Φίλιπ Πούλμαν θεωρείται μάγος της λογοτεχνίας του φανταστικού για παιδιά και νέους και Η τριλογία του κόσμου (10+) είναι θεωρούμε ό,τι καλύτερο για παιδιά που μόλις τελείωσαν να διαβάζουν τα βιβλία της JK Rowling. “Το Αστερί του Βορρά” μας συστήνει τη Λύρα που μαζί με δαιμόνιό της ζουν ελεύθερα και ανέμελα ανάμεσα στους λογίους του Κολεγίου Τζόρνταν, στην Οξφόρδη. Η μοίρα που έχει γραφτεί για εκείνη όμως από τότε που γεννήθηκε την οδηγεί σ’ ένα επικίνδυνο ταξίδι στον παγωμένο Βορρά, σε αναζήτηση ενός φίλου που έχει απαχθεί. Στο δεύτερο βιβλίο, το “Ο Άρχοντας των δύο κόσμων“, η σκηνη ανοίγει με τον Γουίλ, που σκότωσε έναν άνθρωπο και το σκάει για να γλιτώσει. Η απόδρασή του θα τον οδηγήσει πέρα από τα σύνορα του δικού του κόσμου, στην αλλόκοτη ηρεμία μιας ερημωμένης πόλης και σ’ ένα κορίτσι, τη Λύρα που γνωρίσαμε ήδη από το πρώτο βιβλίο. Η μοίρα της είναι με έναν παράξενο τρόπο συνδεδεμένη με τη δική του, και μαζί πρέπει να ανακαλύψουν το πιο ισχυρό όπλο σε όλους τους κόσμους… Στο τρίτο βιβλίο στο “Κεχριμπαρένιο τηλεσκόπιο” ο Γουίλ και η Λύρα έχουν χωριστεί βίαια ο ένας από τον άλλον. Όμως πρέπει να ξαναβρεθούν, γιατί μπροστά τους ξεπροβάλλει απειλητικά ο μεγαλύτερος πόλεμος που έχει γίνει ποτέ – και ένα ταξίδι σ’ ένα σκοτεινό μέρος απ’ το οποίο δεν υπάρχει επιστροφή. Ο Πούλμαν δικαίως θεωρείται ο μεγαλύτερος παραμυθάς εν ζωή παγκοσμίως και μάγος της λογοτεχνίας. Βραβευμένος μεταξύ άλλων και με το ALMA το 2005, ο Πούλμαν έχει δημιουργήσει μερικούς από τους πιο συναρπαστικούς φανταστικούς κόσμους στη λογοτεχνία και αν υπάρχει μια σειρά βιβλίων που θα συνεπάρει τους λάτρεις του Χάρι Πότερ, σίγουρα θα είναι αυτή. Όλα τα βιβλία της σειράς κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση Κώστιας Κοντολέων.
Δεν θεωρώ ότι υπάρχει άλλος εν ζωή συγγραφέας εκεί έξω αυτή τη στιγμή που να ξέρει πώς να σε κάνει να γυρίζεις τις σελίδες των βιβλίων του με μανία, παρά μόνο ο Neil Gaiman. Δεν είναι θέμα υπερβολής, είναι κυρίως θέμα αναγνωστικού γούστου, όμως και οι επιτυχίες σε πωλήσεις και σε βραβεία των βιβλίων του (που πολλά από αυτά έχουν περάσει και στη μεγάλη οθόνη) συνεπικουρούν σε αυτό που λέμε. Ευτυχώς στην Ελλάδα κυκλοφορούν αρκετά από τα βιβλία του, που μπορούν να διαβαστούν εύκολα και από παιδιά 12+ και εφήβους που αγαπούν το μυστήριο, το γκοθ και τα φάνταζι. Και τα δύο που προτείνουμε εδώ είναι από τα πολύ αγαπημένα μας. Πρόκειται για Το βιβλίο του νεκροταφείου και το Η Αστερόσκονη. Στο μεν πρώτο ο Γκέιμαν παίζει πολύ με τις έννοιες της ζωής και του θανάτου, της οικογένειας και των συναισθηματικών δεσμών, αλλά με έναν τρόπο που δεν τρομάζει τον αναγνώστη, δεν τον τρομοκρατεί όπως θα έκανε ένα σπλάτερ θρίλερ. Είναι περισσότερο μια πιο γκοθικ διασκευή του Βιβλίου της Ζούγκλας του Κίπλινγκ, μόνο που αντί για ζούγκλα, ο ήρωας ζει σε ένα νεκροταφείο. Ο Καν Όουενς (Nobody Owens στο πρωτότυπο) θα ήταν ένα καθόλα φυσιολογικό αγόρι, αν βέβαια παραβλέπαμε το γεγονός ότι α) μένει σ’ ένα νεκροταφείο και β) ότι την ανατροφή του την έχουν αναλάβει φαντάσματα. Ο Σίλας, ο αινιγματικός προστάτης του, ζει και κινείται στο μεταίχμιο του κόσμου των ζωντανών και του κόσμου των νεκρών, δίχως ν’ ανήκει σε κανέναν απ’ τους δυο. Στο νεκροταφείο, ο Καν θα ζήσει διάφορες περιπέτειες που φαίνονται κάπως αλλόκοτες. Όμως έξω από το νεκροταφείο, ο κίνδυνος ελοχεύει στο πρόσωπο ενός άντρα ονόματι Τζακ, του άντρα που δολοφόνησε την οικογένεια του Καν και που τώρα ψάχνει να βρει και τον ίδιο, για να αποτελειώσει το αποτρόπαιο έργο του. Μην σας τρομάζει ούτε το σκηνικό, ούτε η λέξη δολοφονία ή θάνατος. Ο Γκέιμαν είναι δεξιοτέχνης του λόγου και μπορεί να μιλάει για κάτι τόσο βίαιο και αιμοτοβαμμένο, όμως οι ιστορίες του μπορούν να απαλύνουν κάθε φόβο, λειτουργούν σαν μαγικό φίλτρο που κάνουν τον αναγνώστη να εστιάζει στα σημαντικά. Κι αν δεν πιστεύετε εμάς, τότε η κριτικής της Ενωσης Αμερικανικών Βιβλιοθηκών σίγουρα θα σας πείσει, καθώς χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο βιβλίο ως “ένα εξαιρετικό μείγμα δολοφονίας, φαντασίας, χιούμορ και ανθρώπινης λαχτάρας. Η πρόζα του Gaiman είναι μαγική“. Η Αστερόσκονη από την άλλη είναι ένα παραμύθι, με όλα τα στοιχεία που έχουν τα παραμύθια: μαγεία, αστέρια που γίνονται άνθρωποι, πολλούς κακούς και το κυριότερο, μπόλικη αστερόσκονη. Ο πρωταγωνιστής, ο νεαρός Τρίστραν Θορν, είναι διατεθειμένος να κάνει τα πάντα για να κερδίσει την καρδιά της πανέμορφης Βικτόρια, ακόμα και να πιάσει για χάρη της το λαμπερό αστέρι που βλέπουν να πέφτει από τον νυχτερινό ουρανό. Για να τα καταφέρει όμως πρέπει να βγει στην ανεξερεύνητη Νεραϊδοχώρα, στην άλλη πλευρά του αρχαίου τείχους που περικλείει το μικρό χωριό τους, σε μια απέραντη έκταση όπου τίποτα, ούτε καν ένα πεσμένο αστέρι, δεν είναι όπως το είχε φανταστεί… Φαντασία πέρα από τα όρια και πλοκή που δεν αφήνει κανέναν αναγνώστη ασυγκίνητο (αυτό κι αν είναι page turner). Και τα δύο βιβλία είνια βραβευμένα, αλλά κυρίως πολύ πολύ αγαπημένα. Κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Οξύ (μετάφραση: Διονυσία Μαρίνου, Θάνος Καραγιαννόπουλος αντίστοιχα).
Tα βιβλία του Λέμονι Σνίκετ “Μια σειρά από ατυχή γεγονότα” δεν θεωρούνται αδίκως μία από τις πιο επιτυχημένες σειρές βιβλίων για παιδιά από 10 ετών και άνω (και για μεγαλόφωνη ανάγνωση σε λίγο μικρότερα). Τα βιβλία του Ντάνιελ Χάντλερ, όπως είναι το πραγματικό όνομα του συγγραφέα, έχουν μεταφραστεί σε 41 γλώσσες και έχουν πουλήσει περισσότερα από 51 εκατομμύρια αντίτυπα πακγοσμίως, κάτι που τα καθιστά – προφανώς – παγκόσμια best seller. Η σειρά ακολουθεί την ζωή των ορφανών Μποντλέρ, Βάιολετ, Κλάους και Σάνι, από την ημέρα που χάνουν τους πλούσιους γονείς τους σε μια φοβερή πυρκαγιά που κατέστρεψε το σπίτι τους. Ενώ ακολουθείται περίπου το ίδιο μοτίβο στα πρώτα εφτά βιβλία, μετά το έβδομο όλα αλλάζουν, αφού τα ορφανά Μποντλέρ κατηγορούνται για φόνο που δεν διέπραξαν και έτσι αναγκάζονται να μεταμφιέζονται για να μην αναγνωριστούν από τις αρχές. Συνολικά κυκλοφορούν 13 βιβλία, όλα από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, σε μετάφραση Εύης Γεροκώστα. Εδώ δεν έχουμε μαγεία, η μαγεία όμως κρύβεται στο χιούμορ και τις περιπέτειες που ζουν τα τρία παιδιά.
Η σειρά Η Κληρονομιά του Κρίστοφερ Παολίνι (εκδ. Πατάκη, μτφρ. Φωτεινή Μεγαλούδη), ιδανική για 12+ ετών, ξεκινά με το Έραγκον, που μας συστήνει τον βασικό πρωταγωνιστή. Όταν ο Έραγκον, ένα φτωχό χωριατόπαιδο, βρίσκει μέσα στο δάσος μια γυαλιστερή γαλάζια πέτρα, νιώθει πολύ τυχερός για την ανακάλυψή του. Ίσως μ’ αυτήν αγοράσει το κρέας που χρειάζεται η οικογένειά του για το χειμώνα. Όταν όμως ανακαλύπτει ότι η πέτρα κρύβει μέσα της ένα μικρούλη δράκο, ο Έραγκον δεν αργεί να συνειδητοποιήσει ότι του έχει δοθεί μια κληρονομιά σχεδόν τόσο παλιά όσο και η ίδια η Αυτοκρατορία. Μέσα σε μια νύχτα η απλή ζωή του γίνεται χίλια κομμάτια. Tότε αναγκάζεται να μπει σε έναν επικίνδυνο νέο κόσμο: τον κόσμο του πεπρωμένου, της μαγείας και της δύναμης. Με οδηγό ένα αρχαίο σπαθί και τις συμβουλές ενός γέρου παραμυθά, ο Έραγκον και ο φτερωτός δράκος του πρέπει να διασχίσουν την επικίνδυνη χώρα και να αντιμετωπίσουν τους σκοτεινούς εχθρούς μιας Αυτοκρατορίας που την κυβερνά ένας βασιλιάς διεφθαρμένος και δαιμονικός. Μπορεί ο Έραγκον να αντέξει το βάρος του θρύλου των Δρακοκαβαλάρηδων; Το πεπρωμένο της Αυτοκρατορίας ίσως βρίσκεται στα δικά του χέρια… Η περιπέτεια συνεχίζεται σε τέσσερα ακόμα βιβλία (Ο Πρωτότοκος, Μπρίσινγκρ, Η κληρονομιά, και το Μέρταγκ που κυκλοφορεί σήμερα). Η σειρά θεωρείται μία από τις καλύτερες φάνταζι που έχουν κυκλοφορήσει, ενώ μέσα στις βασικές επιρροές του συγγραφέα αναφέρει μεταξύ άλλων τους J. R. R. Tolkien, Ursula K. Le Guin, Frank Herbert και τον Philip Pullman.
Και μιας και αναφέραμε τον Τόλκιν, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε αφιέρωμα στα βιβλία φαντασίας χωρίς να αναφέρουμε αφενός την τριλογία του Δακτυλιδιού, αφετέρου το Χόμπιτ. Τα πολλά λόγια είναι περιττά για αυτά τα τέσσερα βιβλία. Λογοτεχνικά είναι σίγουρα πιο απαιτητικά, όμως είναι από αυτά αν υπήρχαν “πρέπει να διαβάσεις οπωσδήποτε” θα ήταν στην κορυφή της λίστας. Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών αποτελείται από τρεις τόμους και είναι η συνέχεια ουσιαστικά του Χόμπιτ, του πρώτου βιβλίου φαντασίας για παιδιά που έγραψε ο Τόκλιν το 1937. Οι τρεις τόμοι είναι οι: Η Συντροφιά του Δαχτυλιδιού, Οι Δύο Πύργοι και Η Επιστροφή του Βασιλιά. Πόσο εύκολο είναι να διαβαστεί από παιδιά; Το Χόμπιτ θα λέγαμε ότι είναι για παιδιά 11+, ενώ ο Αρχοντας των Δακτυλιδιών για λίγο μεγαλύτερα. Όλα τα βιβλία κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Κέδρος, όμως για την ώρα το Χόμπιτ εμφανίζεται εξαντλημένο, οπότε σας προτρέπουμε να το αναζητήσετε σε βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία (μτρφ. Ευγενία Χατζηθανάση-Κόλλια και Γαβριηλίδη, Α. – Δεληγιάννη, Χ. αντίστοιχα).
Αφού πιάσαμε τους κλασικούς, δεν θα μπορούσαμε να κλείσουμε το αφιέρωμα με δύο συγγραφείς που άφησαν εποχή στη λογοτεχνία για παιδιά. Τον C.S. Lewis και την Madeleine L’Engel. O πρώτος έχει γράψει μεταξύ άλλων και τα Χρονικά της Νάρνια, μια από τις πιο παραμυθένιες σειρές βιβλίων για παιδιά, που έχουν εμπνεύσει πολλούς συγγραφείς τα χρόνια που ακολούθησαν της κυκλοφορίας τους. Ο Ανηψιός του Μάγου είναι το πρώτο από τα συνολικά επτά βιβλία, που ολοκληρώνονται με την Τελευταία μάχη και είναι όλα διαθέσιμα από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση Πετρούλας Γαβριηλίδου. Το “Ρωγμή στον χρόνο” ή “Σε μια πτυχή του χρόνου” είναι οι δυο διαθέσιμη τίτλοι για το ίδιο έργο της Madeleine L’Engle, που κυκλοφορεί το μεν από τις εκδόσεις Φουρφούρι σε κόμικ διασκευή από την Hope Larson, το δε στη λογοτεχνική μορφή του από τις εκδόσεις Κέδρος (μτφρ. Στεφανία Φέρρο). To A Wrinkle in Time, όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος του, μιλάει για το φανταστικό ταξίδι τριών παιδιών στο σύμπαν με σκοπό να βρουν τον πατέρα των δύο, της 12χρονης Μεγκ και του 4χρονου Τσαρλς Γουάλας. Με τη βοήθεια του φίλου της Μεγκ, Κάλβιν και τρεις περίεργες, αλλόκοσμες μορφές, η νεαρή θα ξεπεράσει τους φόβους και τις ανασφάλειές της και θα επιστρατεύεσει όλα εκείνα τα αρνητικά χαρακτηριστικά που τις χρεώνουν, το πείσμα και τον θυμό της, και σε συνδυασμό με την αγάπη της για την οικογένειά της θα αποφασίσει να μπει σε μια πτυχή του χρόνου, να τεσσερακτινιστεί και να ταξιδέψει στο σύμπαν με σκοπό τη λύση του μυστηρίου της εξαφάνισης του επιστήμονα πατέρα της. Το βιβλίο που γοήτευσε γενιές και γενιές παιδιών, ως ιδέα γεννήθηκε το 1959, κατά τη διάρκεια των δίμηνων διακοπών για κάμπινγκ της οικογένειας της Λ’ Ενγκαλ, στην επιστροφή τους από το Κονέκτικαν, που ζούσαν ως τότε, στη Νέα Υόρκη. Ολοκληρώθηκε το 1960 και για δύο χρόνια, μέχρι να φτάσει στα χέρια του εκδότη John C. Farrar, είχε απορριφθεί από περίπου 30 εκδότες, καθώς άλλοι το θεώρησαν «πολύ διαφορετικό», άλλοι ότι πραγματεύεται την αιώνια μάχη του καλού με το κακό με τρόπο που ίσως δυσκολέψει τα παιδιά, ενώ κάποιοι πρόβαλαν το επιχείρημα ότι είναι ένα βιβλίο φαντασίας στο οποίο ο πρωταγωνιστής είναι κορίτσι κι όχι αγόρι, όπως ήταν τότε συνηθισμένο.
Κλείνοντας θα θέλαμε πολύ να προσθέσουμε και μία ακόμα σειρά βιβλίων, που διαβάζεται άνετα από όσα παιδιά γοητεύτηκαν από τον κόσμο του Χόγκουορτς. Αν και πλέον τα βιβλία αυτά είναι εξαντλημένα από τον εκδότη, μπορείτε με λίγη καλή τύχη να τα βρείτε σε βιβλιοθήκες. Πρόκεται για τη σειρά βιβλίων του Κόλιν Μελόι, “Τα Χρονικά του Αγριόδασους” (μτφρ. Αργυρώ Πιπίνη, εκδ. Πατάκη), μια καλοδουλεμένη ιστορία φαντασίας και μυστηρίου, χωρισμένη σε τρία μέρη, ένα παραμύθι με καλούς, κακούς, μάγισσες, συγκρούσεις, επικές μάχες, ζώα που μιλάνε, ληστές σαν τον Ρομπέν των Δασών και Μύστες που μιλούν στα δέντρα. Δείτε περισσότερα εδώ, εδώ και εδώ.
