Συγγραφέας: Βασιλική Νίκα
Εικονογράφηση: Τόμεκ Γιοβάνης
Εκδόσεις: Πατάκη
Χρονιά έκδοσης: 2025
Ηλικίες: για γονείς/φροντιστές/εκπαιδευτικούς
Σε κάποιες από τις συναντήσεις μας με γονείς, φροντιστές και εκπαιδευτικούς με αφορμή τις ενημερώσεις που διοργανώνουμε για την καμπάνια του περιοδικού “Διαβάζω Δυνατά” και τα οφέλη της μεγαλόφωνης ανάγνωσης, στην πορεία της συζήτησης προκύπτει ένα βασικό ερώτημα από την πλευρά του ακροατηρίου: καλή η θεωρία και απαραίτητη, αλλά πώς περνάμε από τη θεωρία στην πράξη; Εμείς έχουμε φτιάξει μια σειρά από εργαστήρια, όμως αυτό που έλειπε είναι ένα βιβλίο που να μπορούμε να συστήσουμε σε όσους μας απευθύνουν αυτή την ερώτηση.
Η αλήθεια είναι πως έως τώρα η ελληνική ή μεταφρασμένη στα ελληνικά βιβλιογραφία πάνω στην καλλιέργια της αναγνωστικής κουλτούρας των παιδιών και του τρόπου με τον οποίο γονείς και εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να τη χρησιμοποιήσουν ως εργαλεία ήταν πολύ φτωχή, με εξαίρεση τίτλους όπως το “Τα βιβλία κάνουν καλό στα μωρά” της Μαρί Μποναφέ, που πρωτοκυκλοφόρησε το 2017 στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΣΥΜΕΠΕ (Σύλλογος Μέριμνας Παιδιού & Εφήβου). Η υπόλοιπη βιβλιογραφία πάνω στα θέματα φιλαναγνωσίας και πώς το βιβλίο και η λογοτεχνία κάνουν καλό σε μωρά, παιδιά και εφήβους και που απευθυνόταν στο γενικό κοινό και όχι σε επαγγελματίες εκπαίδευσης, ήταν έως τώρα αποκλειστικά ξενόγλωσση. Στα αγγλικά ειδικά κυκλοφορούν πολλά βιβλία για τη μεγαλόφωνη ανάγνωση, για το πώς αξιοποιείται το βιβλίο στην τάξη και πώς οι ενήλικες μπορούν να επιλέξουν βιβλία για τα παιδιά τους. Το The Read Aloud Handbook του Jim Trelease, το The Enchanted Hour της Megan Cox Gurdon, το Why you should read children’s books… της Katherine Rundell, είναι μόνο μερικά από αυτά που και εμείς χρησιμοποιούμε ως εργαλεία και προτείνουμε να διαβαστούν από όλους, γονείς κι εκπαιδευτικούς.
Τον Απρίλιο είχαμε τη χαρά να δούμε να μεταφράζεται στα ελληνικά το βιβλίο του Μακ Μπαρνέτ “Η μυστική πύλη” για τη σπουδαιότητα του βιβλίου για παιδιά, ένα δοκίμιο που ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό και που έβαλε σε τάξη τις σκέψεις πολλών για το συγκεκριμένο θέμα, ενώ πριν λίγες ημέρες έφτασε στα χέρια μας και μια ακόμα νέα έκδοση, αυτή τη φορά ελληνική. Αναφερόμαστε στο βιβλίο της Βασιλικής Νίκα “Μιλώντας στους μεγάλους για τα βιβλία των μικρών: πώς να διαλέγουμε και να διαβάζουμε παιδικά βιβλία”, ένα εγχειρίδιο για το πώς οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν να έρθουν σε επαφή τα παιδιά με τη λογοτεχνία που έχει γραφτεί για αυτά.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, η έμπειρη παιδαγωγός και πλέον διδάσκουσα στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ, καταθέτει την πολύχρονη εμπειρία της, δίνοντας παράλληλα παραδείγματα για το πώς οι ενήλικες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να βρουν τα βιβλία που θα τους μετατρέψουν σε δια βίου αναγνώστες. Μιλάει για τη σημασία της μεγαλόφωνης ανάγνωσης στις μικρές ηλικίες, που πρέπει να συνεχίζεται και όταν τα παιδιά μεγαλώσουν, για τους ισχυρούς δεσμούς που δημιουργεί η κοινή αυτή πρακτική και το μοίρασμα του χρόνου, για το ποια είδη βιβλίων υπάρχουν και ποια ανταποκρίνονται σε ποιες ηλικίες, τονίζει τη σημασία της ελευθερίας των παιδιών στην επιλογή των αναγνωσμάτων τους, ενώ ασχολείται και με το θέμα των εφήβων, που θεωρούνται δύσκολο αναγνωστικό κοινό. Ειδικά στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζει τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας, την προτίμησή τους στα audio και ebooks και γενικά στη χρήση των οθονών, αλλά και για το πώς πρέπει οι γονείς να αντιμετωπίζουν και να διαχειρίζονται την επιλογή των εφήβων να μην ασχολούνται τόσο εντατικά με την ανάγνωση, αναγνωρίζοντας και στηρίζοντας τη μετάβασή τους από παιδιά σε νέους ενήλικες και τη γοητεία που τους ασκεί η τεχνολογία, δίνοντας παραδείγματα για το πώς η λογοτεχνία μπορεί να παραμείνει κομμάτι της καθημερινότητάς τους.
Το βιβλίο είναι ωραία δομημένο, γραμμένο με απλό και απολύτως κατανοητό τρόπο, ιδανικό ανάγνωσμα για όλους, ειδικούς ή μη. Είναι χωρισμένο σε κεφάλαια ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, κάτι που διευκολύνει πολύ την ανάγνωση και τη χρήση του, ενώ διανθίζεται από τα κόμικ στριπς του Τόμεκ Γιοβάνη, τα οποία είχαν πρωτοδημοσιευτεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης των εκδόσεων Πατάκη. Μέσα από διάσπαρτα παραθέματα η συγγραφέας δίνει στο αναγνωστικό της κοινό “μπουκίτσες” γνώσης που έχουν γραφτεί από ερευνητές και καθηγητές της παιδικής λογοτεχνίας σε βιβλία και επιστημονικά άρθρα, ενώ συχνά “δίνει τον λόγο” σε γονείς και εκπαιδευτικούς που αναφέρουν τις δικές τους απόψεις πάνω στα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο της. Όμως, αν και τα επιστημονικά παραθέματα είναι ουσιαστικά και σε παρακινούν να εμβαθύνεις περισσότερο στο θέμα, οι “μαρτυρίες” γονέων και εκπαιδευτικών λειτουργούν περισσότερο ως νουθεσίες, παρά προσθέτουν στην ουσία του βιβλίου και αυτό – στη δική μου περίπτωση – συμβαίνει γιατί είναι ανυπόγραφες ενώ δεν αναφέρεται πουθενά μέσα στο βιβλίο από πού προέκυψαν.
Πρόκειται σε γενικές γραμμές για ένα εξαιρετικά χρήσιμο εγχειρίδιο που απευθύνεται σε γονείς, φροντιστές και εκπαιδευτικούς που μαζί με το βιβλίο του Μπαρνέτ (τη μετάφραση του οποίου έχει κάνει η Βασιλική Νίκα), αλλά και την αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου της Μποναφέ που πρόκειται να κυκλοφορήσει από τον ίδιο εκδότη το επόμενο διάστημα, δημιουργούν μια νέα εκδοτική σειρά που ασχολείται με την ανάπτυξη της αναγνωστικής κουλτούρας των παιδιών και απευθύνεται σε ενήλικες που μπορεί να έχουν ή και να μην έχουν τις απαραίτητες γνώσεις, δίνοντάς μας τη μοναδική ευκαιρία να προσθέσουμε στη φαρέτρα μας νέα εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε νέους και με διάρκεια αναγνώστες.
Κλείνοντας θέλω να τονίσω τη σημασία μιας υπενθύμισης που κάνει η συγγραφέας προς του αναγνώστες της και που καλό είναι να έχουμε όλοι στο μυαλό μας, επαγγελματίες και γονείς: ότι ο δρόμος προς την κατάκτηση του τίτλου του αναγνώστη είναι μαραθώνιος και όχι αγώνας σπριντ. Θέλει υπομονή και επιμονή και σίγουρα πολλή βοήθεια και στήριξη από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς προς τα παιδιά. Δεν είναι ένα μαγικό χαπάκι που δίνουμε στο παιδί και ως δια μαγείας ξεκινάει να αγαπάει το διάβασμα. Είναι μια μακρόχρονη διαδρομή που απαιτεί και τη δική μας παρουσία. Αναζητήστε το!
